HISTORIA TERENOWEJ STACJI DOŚWIADCZALNEJ IOR-PIB W TRZEBNICY

Starania o utworzenie nowej placówki badawczej Instytutu Ochrony Roślin na terenie Dolnego Śląska podjął w 1979 r. dyrektor Wojewódzkiej Stacji Kwarantanny i Ochrony Roślin we Wrocławiu mgr inż. Mirosław Nowak. Zagwarantował przy tym udostępnienie części pomieszczeń biurowych i gospodarczych w nowo wybudowanym obiekcie dla Rejonowej Stacji Kwarantanny i Ochrony Roślin w Trzebnicy przy ul. Milickiej 21. Przedstawione propozycje przekonały ówczesnego Dyrektora Instytutu Ochrony Roślin w Poznaniu, Profesora Władysława Węgorka, który z dniem 01.10.1979 r. utworzył Terenową Stację Doświadczalną Instytutu Ochrony Roślin w Trzebnicy, a na jej kierownika powołał mgr inż. Marka Urbana. W Stacji wyodrębniono dwa działy: pracownię doświadczalnictwa terenowego oraz laboratorium chemiczne badające pozostałości środków ochrony roślin w materiale roślinnym, glebie i wodzie.

Pracownia Doświadczalnictwa Terenowego

Pracownia doświadczalnictwa terenowego rozpoczęła działalność wiosną 1980 r. Stacja nie posiadała własnej ziemi, na której mogła przeprowadzić badania, stąd nawiązano współpracę z dyrektorem Doświadczalnej Stacji Oceny Odmian COBORU w Krościnie Małej mgr inż. Zdzisławem Stępniem, który udostępnił nam grunty do doświadczeń polowych. W pierwszych latach tematyka badawcza pracowni doświadczalnictwa terenowego skupiła się na programie ochrony rzepaku ozimego przed szkodnikami. Podjęte w tym czasie doświadczenia prowadzono we współpracy z mgr inż. Markiem Mrówczyńskim, mgr inż. Florianem Ciesielskim i inż. Henrykiem Wachowiakiem. W przeprowadzonych w latach 1980 – 1993 biernych eksperymentach oceniono skuteczność nowych insektycydów z grupy syntetycznych pyretroidów, związków fosforoorganicznych i karbaminianów przeciwko wymienionym szkodnikom rzepaku ozimego. Kolejnym etapem prowadzonych badań było określenie możliwości łącznego stosowania insektycydów z nawozami do dokarmiania roślin rzepaku. Na podstawie wykonanych badań i uzyskanych wyników opracowano i przekazano praktyce rolniczej kompleksowe metody ochrony rzepaku ozimego przed szkodnikami. Wyszczególniony program ochrony rzepaku został wyróżniony przez wicepremiera Romana Jagielińskiego nagrodą zespołową Ministra Rolnictwa I stopnia. Równolegle, od 1986 r. podjęto badania dotyczące odmian pszenicy ozimej na herbicydy, które w kolejnych latach poszerzono o odmiany pszenicy jarej, jęczmienia jarego i ozimego. W doświadczeniach ścisłych, prowadzonych w cyklach trzyletnich oceniono wpływ powszechnie stosowanych herbicydów na ograniczenie zachwaszczenia, plon ziarna i jego strukturę oraz fitotoksyczność w odniesieniu do badanych odmian zbóż. Od 1995 roku podjęto badania, które miały na celu określenia wpływu herbicydów na jakość i wartość technologiczną ziarna testowanych odmian zbóż. Ocenę jakości i zdrowotności ziarna wykonano we współpracy z prof. dr hab. Małgorzatą Narkiewicz-Jodko, prof. dr hab. Zygmuntem Gilem i dr hab. Józefem Błażewiczem z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. W innych badaniach oceniano, na podstawie analizy mikrobiologicznej, zawartość ziarna pszenicy i jęczmienia. Podjęte badania były przedmiotem rozprawy doktorskiej mgr inż. Marka Urbana na temat „ Reakcja intensywnych odmian pszenicy ozimej na herbicydy”, jak również pracy habilitacyjnej zatytułowanej „Ocena wpływu herbicydów na plon, jakość ziarna i słodów odmian jęczmienia jarego i ozimego”. Od 2005 r. rozpoczęto badania biotypów miotły zbożowej odpornych na herbicydy z grupy sulfonomocznikowej, a w 2009 r. rozpoczęto cykl badań nad zróżnicowanymi dawkami herbicydów na planowanie odmian zbóż jarych, na planowanie i jakość ziarna. Oprócz wymienionych zagadnień badawczych, od 1980 roku prowadzimy badania nad oceną skuteczności nowych środków ochrony roślin dla celów ich rejestracji w Polsce.

Laboratorium Badania Pozostałości Środków Ochrony Roślin

Laboratorium badania pozostałości środków ochrony roślin rozpoczęło analizy w 1983 r. W tym czasie kierował laboratorium mgr inż. Andrzej Malik. Po jego rezygnacji, obowiązki przejął długoletni pracownik Instytutu Nawozów Sztucznych w Puławach dr inż. Zbigniew Waligóra. Pierwsze prace analityczne polegały na oznaczaniu pozostałości związków chloroorganicznych metodą chromatografii cienkowarstwowej, jak również pozostałości fungicydów ditiokarbaminianowych metodą kolorymetryczną w płodach rolnych, wodzie i glebie. W 1985 roku laboratorium zostało wyposażone w chromatograf gazowy, który eksploatowano do roku 2001. Po przejściu w 1998 r. dr Zbigniewa Waligóry na emeryturę, laboratorium początkowo kierowała Maria Kłaczek, a następnie mgr Arletta Kuźmenko. Dzięki wsparciu finansowemu Dyrekcji Instytutu, pracownia wyposażona została w nowoczesną aparaturę pomiarową i analityczną, dokonano kapitalnego remontu poszczególnych pomieszczeń, zakupiono nowoczesne dygestoria i meble laboratoryjne. Obecnie kierownikiem laboratorium jest mgr Joanna Szala. Bardzo ważną dziadziną pracy Laboratorium są monitoringowe badania pozostałości środków ochrony roślin w płodach rolnych, głównie w owocach , warzywach i zbożach. Dla potrzeb Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi monitoringiem obejmuje się około 200 prób rocznie (w obrębie woj. Dolnośląskiego). Badania wykonywane są także na zlecenie firm zajmujących się produkcją i przetwórstwem owoców i warzyw oraz eksporterów płodów rolnych.

Pracownicy Terenowej Stacji Doświadczalnej mają bliski kontakt z rolnictwem. Wyniki badań własnych adresowane są do szerokiej praktyki rolnej. Dotychczasowy ich dorobek składa się z ponad 100 publikacji naukowych i popularno – naukowych. Wyszczególnione publikacje były zamieszczane w licznych czasopismach krajowych, a część z nich w czasopismach zagranicznych.  

Słowa kluczowe: Instytut Ochrony Roślin - Państwowy Instytut Badawczy Trzebnica , laboratorium BPŚOR Trzebnica , Instytut Ochrony Roślin Trzebnica , Państwowy Instytut Badawczy Trzebnica , pracownia doświadczalnictwa terenowego Trzebnica , instytut badawczy Trzebnica ,